Χαμηλό ISO    <-------------------------------------------------------------------------------------------------------->     Υψηλό ISO

Μικρότερη ευαισθησία στο φως    <------------------------------------------->    Μεγαλύτερη ευαισθησία στο φως

Λιγότερος "θόρυβος" / κόκκος    <------------------------------------------->    Περισσότερος "θόρυβος" / κόκκος

Το νούμερο ISO δηλώνει την ευαισθησία του μέσου καταγραφής (φιλμ / ψηφ. αισθητήρας) στο φως.
Είναι η τρίτη παράμετρος (μετά το διάφραγμα και την ταχύτητα) που επηρεάζει την έκθεση.
Όσο μεγαλύτερη η τιμή του, τόσο πιο εύκολα καταγράφεται το φως, δηλαδή μπορούμε να φωτογραφίσουμε σε συνθήκες χαμηλότερου φωτισμού. Για να καταγράψει όμως περισσότερο φως, έχουμε απώλειες στην ποιότητα, με αποτέλεσμα τον “θόρυβο” στην ψηφιακή εικόνα ή τον κόκκο στην αναλογική.

Βάθος πεδίου ονομάζεται η απόσταση ανάμεσα στο πιο κοντινό και στο πιο μακρινό σημείο του θέματος που φαίνονται ικανοποιητικά ευκρινή στο ίδιο επίπεδο εικόνας. *

Πηγή φωτογραφιών: wikibooks.org

Πιο απλά, όταν βλέπουμε καθαρό το κεντρικό μας θέμα, όπου έχουμε εστιάσει, ενώ το φόντο πίσω του έχει κρατήσει πολύ λίγες λεπτομέρειες, έχουμε μικρό βάθος πεδίου. Όταν και το φόντο πίσω είναι σχετικά καθαρό, μπορούμε δηλαδή να διακρίνουμε λεπτομέρειες, λέμε ότι έχουμε μεγάλο βάθος πεδίου.Οι παράγοντες που επηρρεάζουν το βάθος πεδίου είναι τρεις:

• Το διάφραγμα

            (μικρό διάφραγμα = μεγάλο β.π. , μεγάλο διαφρ. = μικρό β.π.)

• Η εστιακή απόσταση του φακού

            (μικρή εστιακή απόσταση = μεγάλο β.π. , μεγάλη εστιακή απόσταση = μικρό β.π.)

• Η απόσταση της μηχανής μας από το θέμα

            (κοντά = μικρό β.π. , μακρυά = μεγάλο β.π.).

Επίσης, το φαινόμενο του μικρού βάθους πεδίου φαίνεται πιο έντονα αν το κεντρικό θέμα έχει αρκετή απόσταση από το φόντο του.

* Ορισμός από "Το Βιβλίο του Φωτογράφου", John Hedgecoe, εκδ. Μωρεσόπουλος.

Το κλείστρο μένει ανοιχτό λιγότερη ώρα    <--------------------------------->     Το κλείστρο μένει ανοιχτό περισσότερη ώρα

Λιγότερο φως περνάει στον αισθητήρα   <-------------------------------------->      Περισσότερο φως περνάει στον αισθητήρα

"Πάγωμα" κίνησης   <------------------------------------------------------------------------------------------------------>      Καταγραφή κίνησης

    Υψηλή ταχύτητα (πχ. 1/4000)                                  Μεσαία ταχύτητα (πχ. 1/60)                       Χαμηλή ταχύτητα (πχ. 1 sec)

Στην παραπάνω φωτογραφία, ο μύλος γυρίζει με την ίδια ταχύτητα και στις τρεις περιπτώσεις. Όταν όμως χρησιμοποιήσουμε πολύ υψηλή ταχύτητα στην φωτογραφική μας μηχανή, φαίνεται σα να "παγώνει", και άρα μας κάνει να πιστέψουμε ότι είναι ακίνητος. Αυτό εννοούμε όταν λέμε "πάγωμα της εικόνας".
Στην δεύτερη και τρίτη περίπτωση, έχουμε "καταγραφή της κίνησης", βλέπουμε δηλαδή ότι το κινούμενο μέρος δεν έχει καταφέρει να αποτυπωθεί καθαρά, ενώ το σταθερό μέρος της εικόνας (ξυλάκι) έχει παραμείνει καθαρό.

Ο έλεγχος της ταχύτητας του κλείστρου μας επιτρέπει να κάνουμε διάφορα... παιχνίδια στη φωτογραφία.
Έχει εφαρμογές εντυπωσιακές στη νυχτερινή φωτογραφία, όπου τα φώτα μπορούν να δημιουργήσουν διάφορα σχέδια με την κίνησή τους.

Πυροτεχνήματα:
Αν κρατήσουμε την φωτογραφική μας μηχανή σταθερή, ώστε να βγουν τα κτίρια και τα υπόλοιπα σταθερά στοιχεία στο κάδρο μας σωστά, τα πυροτεχνήματα στον ουρανό μπορούν να δημιουργήσουν πολύ ενδιαφέροντα σχέδια! Βλέπουμε την πορεία που διαγράφουν σαν απαλές γραμμές.

Photo source: http://digitalphotobuzz.com/10-great-examples-of-long-exposure-photos

Αστέρια:
Αν χρησιμοποιήσουμε πάρα πάρα πολύ αργή ταχύτητα (πάνω από 30 λεπτά της ώρας) μπορούμε να παρατηρήσουμε την αλλαγή της θέσης των αστεριών στον ουρανό λόγω της κίνησης της Γης.
Προϋπόθεση βέβαια η χρήση τριπόδου, ο καθαρός ουρανός και η μεγάλη υπομονή!

(Αν θέλετε να πειραματιστείτε με αυτό το είδος, μπορείτε να ψάξετε για Star Trails Photography. Ενδεικτικά, δείτε εδώ ένα αρθράκι στα αγγλικά με συμβουλές για τη φωτογράφιση αστεριών: http://www.lightstalking.com/how-to-photograph-star-trails )

Photo source: http://digitalphotobuzz.com/10-great-examples-of-long-exposure-photos

Δρόμος με αυτοκίνητα:
Πάλι κρατάμε σταθερή τη μηχανή μας, οπότε τα ακίνητα στοιχεία στο κάδρο μας καταγράφονται λεπτομερώς, ενώ τα κινούμενα φώτα των αυτοκινήτων σχηματίζουν φωτεινές γραμμές.


Photo source: http://www.ioannapapouli.gr/

Ζωγραφίζοντας με το φως:
Το... παιχνίδι με τα φώτα μπροστά από τη φωτογραφική μηχανή έχει πολλούς οπαδούς!
Αρκεί να κάνετε μια έρευνα στο internet για Light Painting, για να δείτε ιδέες για τρελλές λήψεις με χαμηλή ταχύτητα!

Photo source: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Light_Painting_1_-_Booyeembara_Park.jpg

Μετακίνηση της μηχανής:
Αντίθετα με όλα τα προηγούμενα παραδείγματα, εδώ έχουμε δημιουργήσει το εφέ έχοντας σταθερό θέμα, αλλά κουνώντας τη μηχανή. Στη συγκεκριμένη φωτογραφία ο δημιουργός έχει κουνήσει τη μηχανή του κατακόρυφα, μπορούμε όμως να πειραματιστούμε ανάλογα με την διάθεση!

Photo source: http://xaxor.com/photography/photography-by-loan-nguyen.html

Φωτογραφίζοντας το νερό σαν... ομίχλη:
Είτε πρόκειται για καταρράκτες, είτε για ποτάμι, είτε θάλασσα, το νερό μπορεί να φανεί σαν να εξαϋλώνεται αν κρατήσουμε πολύ χαμηλές ταχύτητες κατά την έκθεσή μας.
Κρατώντας πάντα σταθερά τη μηχανή, πειραματιζόμαστε με διαφορετικές ταχύτητες!

Υπενθυμίζω ότι πρέπει να έχει σχετικά χαμηλό φως για να μπορέσουμε να πετύχουμε τόσο χαμηλές ταχύτητες, με ιδανικές ώρες λίγο ΜΕΤΑ τη δύση του ηλιου, ή λίγο ΠΡΙΝ την ανατολή του!
(Ή κάνουμε το τρικ με τα φίλτρα ND., που "κόβουν" φως... για τους πιο προχωρημένους...)

(Πληροφορίες πολλές σχετικά με αυτό το θέμα βρίσκουμε αν ψάξουμε slow shutter speed water photography ... Ενδεικτικό άρθρο, πάλι στα αγγλικά: http://photofocus.com/2013/09/29/shooting-long-exposure-photography/)

Photo source: http://www.blogodisea.com/2013/wallpapers-de-naturaleza-en-alta-calidad/imagenes-fotos/

Πορτραίτο - φάντασμα:
Σταθερή μηχανή - κινούμενο μοντέλο χρησιμοποιώντας χαμηλή ταχύτητα κλείστρου, μας δίνουν το εφέ του φαντάσματος, καθώς καταγράφεται η κίνηση.

Photo source: http://www.flickr.com/photos/cchiopris/4495636711/

Ο κόσμος των αθλημάτων έχει συνήθως μεγάλες ταχύτητες. Οι επαγγελματίες φωτογράφοι λοιπόν που καλύπτουν αθλητικά γεγονότα, φροντίζουν να έχουν μηχανές που να μπορούν να επιτύχουν πολύ γρήγορες ταχύτητες και πολλά συνεχόμενα κλικ, ώστε να καταφέρουν να απαθανατίσουν το συγκεκριμένο κλάσμα δευτερολέπτου που έχει ενδιαφέρον οπτικά.
Εμείς μπορούμε βέβαια να πειραματιστούμε και με τον μη επαγγελματικό εξοπλισμό μας! Αρκεί να βρούμε ένα αντικείμενο (ή μοντέλο) σε κίνηση και να προσπαθήσουμε να "παγώσουμε" την κίνηση με υψηλή ταχύτητα.

Photo source: http://www.photographymonthly.com/tips-and-techniques/action/creative-shutter-speed-pro-tips-for-better-action-photography

  Το διάφραγμα στη φωτογραφία είναι το άνοιγμα του φακού μέσω του οποίου περνάει το φως για να καταλήξει στον αισθητήρα της μηχανής.

Το άνοιγμα του διαφράγματος διαμορφώνεται από μια προσαρμόζομενη ίριδα φτιαγμένη από λεπτές μεταλλικές λεπίδες.

Το μέγεθος της διαμέτρου ορίζεται απο τον αριθμό f. Όσο πιο ανοιχτό είναι το διάφραγμα τόσο πιο μικρός είναι ο αριθμός f όσο πιο κλειστό είναι το διάφραγμα τόσο πιο μεγάλος ο αριθμός f.

Η αλληλουχία των μεγεθών του διαφράγματος f είναι η εξής:
1    1.4    2    2.8    4    5.6    8    11    16    22    32

Ανοιχτό διάφραγμα    <-------------------------------------------------------------------------------------------------------->     Κλειστό διάφραγμα

Περισσότερο φως στον αισθητήρα    <------------------------------------------------------------------->    Λιγότερο φως στον αισθητήρα

Μικρό βάθος πεδίου    <----------------------------------------------------------------------------------------------------->    Μεγάλο βάθος πεδίου

Στις περισσότερες μηχανές, το πρόγραμμα στο οποίο μπορούμε να ρυθμίσουμε το διάφραγμα (και η μηχανή να αποφασίσει για τις υπόλοιπες παραμέτρους) συμβολίζεται με Av (Aperture value).

Εναλλακτικά, αν έχουμε compact μηχανή που έχει μόνο τα αυτοματοποιημένα προγράμματα, κατά προσέγγιση μπορούμε να υπολογίζουμε τα εξής:

• ανοιχτό διάφραγμα (μικρό νούμερο f) ---> λειτουργία πορτραίτου
  (συνήθως σχέδιο ανθρωπάκι)
• κλειστό διάφραγμα (μεγάλο νούμερο f) ---> λειτουργία τοπίου (συνήθως σχέδιο βουνό).

Φυσικά, το διάφραγμα μπορούμε να το ορίσουμε και στην πλήρως χειροκίνητη λειτουργία, Manual, όπου όμως καλούμαστε να ορίσουμε και τις υπόλοιπες παραμέτρους (ταχύτητα κλείστρου, ευαισθησία ISO).
Σε επόμενα μαθήματα θα μάθουμε πώς μπορούμε να φωτογραφίσουμε στο Manual.